آیه 23 سوره غافر

از دانشنامه‌ی اسلامی

وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَىٰ بِآيَاتِنَا وَسُلْطَانٍ مُبِينٍ

[40–23] (مشاهده آیه در سوره)


<<22 آیه 23 سوره غافر 24>>
سوره :سوره غافر (40)
جزء :24
نزول :مکه

ترتیل

ترجمه (مکارم شیرازی)

ترجمه های فارسی

و همانا موسی را با آیات و معجزات و حجّت آشکار فرستادیم.

و به راستی موسی را با معجزات خود و برهانی آشکار فرستادیم،

و به يقين، موسى را با آيات خود و حجّتى آشكار فرستاديم،

ما موسى را با آيات خود و حجتى آشكار فرستاديم،

ما موسی را با آیات خود و دلیل روشن فرستادیم...

ترجمه های انگلیسی(English translations)

Certainly We sent Moses with Our signs and a manifest authority

And certainly We sent Musa with Our communications and clear authority,

And verily We sent Moses with Our revelations and a clear warrant

Of old We sent Moses, with Our Signs and an authority manifest,

معانی کلمات آیه

  • سلطان: دليل و غلبه. «سلطه عليه»: او را بر آن ديگرى غالب كرد سلطه در اصل به معنى قدرت و تسلّط است، دليل را از آن سلطان گويند كه سبب غلبه و تسلّط مى‏‌باشد.

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا مُوسى‌ بِآياتِنا وَ سُلْطانٍ مُبِينٍ «23»

و همانا ما موسى را همراه با معجزات و منطق روشن فرستاديم.

إِلى‌ فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ قارُونَ فَقالُوا ساحِرٌ كَذَّابٌ «24»

به سوى فرعون وهامان و قارون، پس گفتند: «او ساحرى دروغگوست».

فَلَمَّا جاءَهُمْ بِالْحَقِّ مِنْ عِنْدِنا قالُوا اقْتُلُوا أَبْناءَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ وَ اسْتَحْيُوا نِساءَهُمْ وَ ما كَيْدُ الْكافِرِينَ إِلَّا فِي ضَلالٍ «25»

پس چون موسى از طرف ما همراه با حقّ به سراغ آنان آمد، گفتند: «پسران كسانى را كه با موسى ايمان آورده‌اند، بكشيد و زنانشان را زنده نگهداريد». (غافل از آن كه) طرح و نيرنگ كافران جز در گمراهى و تباهى نيست.

نکته ها

در آيات قبل خوانديم كه چرا در زمين سير نمى‌كنند تا عاقبت ستمكاران را مشاهده كنند و عبرت بگيرند. در اين آيه به عنوان نمونه، سركوب فرعون وهامان وقارون را مطرح مى‌كند.

با اين كه قرآن ماجراى موسى و فرعون را بارها تكرار كرده است، ليكن در هر مورد گوشه‌ى تازه‌اى از ماجرا را به ما نشان مى‌دهد. در اين سوره به نقش مفيد و مؤثّر كسى‌

جلد 8 - صفحه 239

اشاره شده كه در دربار فرعون بود ولى ايمانش را كتمان مى‌كرد و در قالب تقيّه نقش مهمى ايفا كرد.

بعد از بيان كلّى قرآن در مورد آمدن انبيا و كفر مردم، اين آيات نمونه‌اى روشن از آن را در ماجراى حضرت موسى و مخالفانش بيان مى‌فرمايد.

كلمات «آيات» و «سُلْطانٍ» هر كدام به تنهايى در مواردى آمده است ولى هر كجا اين دو كلمه با هم باشند در مورد موسى و فرعون است. يعنى حضرت موسى هم معجزاتى ارائه داد و هم با دليل و برهان با فرعون سخن گفت.

پیام ها

1- راه يافتن و نفوذ در مراكز قدرت، براى تبليغ دين و دفاع از حقّ لازم است. وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا مُوسى‌ ... إِلى‌ فِرْعَوْنَ‌

2- پيامبران، در برابر طاغوت‌ها دو سلاح مهم داشتند: يكى معجزه‌ «بِآياتِنا» و ديگرى منطق روشن. «سُلْطانٍ مُبِينٍ»

3- مبناى گرايش مردم متفاوت است، گروهى با معجزه ايمان مى‌آورند و گروهى با منطق. انبيا هر دو را داشته‌اند. «بِآياتِنا وَ سُلْطانٍ مُبِينٍ»

4- سرلوحه‌ى رسالت انبيا مبارزه با رهبران فساد و كفر است؛

خواه در قالب زور و حكومت و قدرت سياسى، «فِرْعَوْنَ»

يا در قالب تدبير و تدارك و شيطنت و قدرت فرهنگى، «هامانَ»

يا در قالب سرمايه و ثروت و قدرت اقتصادى‌ «قارُونَ»

5- محتواى دعوت انبيا مبارزه با استكبار است. أَرْسَلْنا مُوسى‌ ... إِلى‌ فِرْعَوْنَ وَ ...

6- انبيا شهامت داشتند و در برابر همه‌ى قدرت‌ها مى‌ايستادند. «إِلى‌ فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ قارُونَ»

7- الگوهاى فساد را به مردم معرّفى كنيد. «فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ قارُونَ»

8- مخالفان انبيا، معجزه را سحر و پيامبران را دروغگو مى‌خواندند. «فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ قارُونَ فَقالُوا ساحِرٌ كَذَّابٌ»

جلد 8 - صفحه 240

9- گوهر دين، حقّ و حقيقت است. «جاءَهُمْ بِالْحَقِّ»

10- انسان در شناخت راه حقّ به وحى و نبوت و لطف الهى نياز دارد. «بِالْحَقِّ مِنْ عِنْدِنا»

11- مخالفان انبيا هم با زبان ترور شخصيّت مى‌كنند. «فَقالُوا ساحِرٌ كَذَّابٌ» و هم عملًا بر ضد آنان قيام مى‌كنند. اقْتُلُوا ...

12- كشتن و شهيد كردنِ طرفداران حقّ شيوه‌ى همه مستكبران تاريخ است. اقْتُلُوا ...

13- گرچه دشمن از ايمان مردم به انبيا ناراحت است ولى آنچه او را عصبانى مى‌كند همراهى عملى مردم با انبياست. «آمَنُوا مَعَهُ»

14- دشمن، جوانان و زنان را هدف مى‌گيرد. اقْتُلُوا أَبْناءَ ... وَ اسْتَحْيُوا نِساءَهُمْ‌

15- كافران كيد مى‌كنند امّا به مقصود خود نمى‌رسند و نقشه‌ى آنان نقش بر آب مى‌شود. «وَ ما كَيْدُ الْكافِرِينَ إِلَّا فِي ضَلالٍ»

16- خداوند با نقل خنثى كردن توطئه‌هاى فرعونى به پيامبر و مؤمنان دلدارى مى‌دهد. «وَ ما كَيْدُ الْكافِرِينَ إِلَّا فِي ضَلالٍ»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)



وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا مُوسى‌ بِآياتِنا وَ سُلْطانٍ مُبِينٍ «23»

«1» نهج البلاغة، ترجمه فيض الاسلام، ص 594. در اين نسخه عمالقه بر فراعنه مقدم است.

جلد 11 - صفحه 297

بعد از آن به جهت تنبيه شمه‌اى از گزارشات قوم حضرت موسى عليه السّلام را فرمايد:

وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا مُوسى‌ بِآياتِنا: و هر آينه بتحقيق فرستاديم موسى عليه السّلام را به آيات ما يعنى معجزات نه گانه كه به او عطا فرموديم، وَ سُلْطانٍ مُبِينٍ‌: و حجتى ظاهر و هويدا كه به آن بر خصم غالب شد و آن عصا يا شكافتن دريا. يا مراد اول دلايل توحيد، و به ثانى معجزه، يعنى حضرت موسى را با دلايل توحيد و معجزات فرستاديم.


تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)


أَ وَ لَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الَّذِينَ كانُوا مِنْ قَبْلِهِمْ كانُوا هُمْ أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَ آثاراً فِي الْأَرْضِ فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ وَ ما كانَ لَهُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ واقٍ «21» ذلِكَ بِأَنَّهُمْ كانَتْ تَأْتِيهِمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّناتِ فَكَفَرُوا فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ إِنَّهُ قَوِيٌّ شَدِيدُ الْعِقابِ «22» وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا مُوسى‌ بِآياتِنا وَ سُلْطانٍ مُبِينٍ «23» إِلى‌ فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ قارُونَ فَقالُوا ساحِرٌ كَذَّابٌ «24» فَلَمَّا جاءَهُمْ بِالْحَقِّ مِنْ عِنْدِنا قالُوا اقْتُلُوا أَبْناءَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ وَ اسْتَحْيُوا نِساءَهُمْ وَ ما كَيْدُ الْكافِرِينَ إِلاَّ فِي ضَلالٍ «25»

ترجمه‌

آيا و سير نميكنند در زمين پس ببينند چگونه بود انجام كار آنانكه بودند پيش از آنها با آنكه بودند آنان زيادتر از آنها در توانائى و اثرهاى باقى در زمين پس گرفت آنها را خداوند بگناهانشان و نبود براى آنها از اراده خدا هيچ نگهدارنده‌اى‌

اين براى آن بود كه آنها بودند چنانكه ميآمدند نزدشان پيمبرانشان با دليلهاى واضح پس كافر ميشدند پس گرفت آنها را خدا همانا او تواناى سخت عقوبت است‌

و هر آينه بتحقيق فرستاديم موسى را با معجزات خودمان و حجّت آشكار

بسوى فرعون و هامان و قارون پس گفتند جادوگرى است بسيار دروغگو

پس چون آورد نزد آنها دين حق را از جانب ما گفتند بكشيد پسران آنانرا كه ايمان آوردند باو و زنده گذاريد زنانشان را و نبود مكر كافران مگر در نابودى و فساد.

تفسير

- خداوند متعال متوجه فرموده است كفار مكه را بسير و گردش در زمين يا در تواريخ و سير تا مشاهده نمايند مئال حال ساير كفار از اقوام سابقه را مانند قوم عاد و ثمود و لوط و امثال آنها كه بمراتب اقوى وار شد از اهل مكه بودند و ابنيه و عماراتشان كه خراب شده و آثارش باقيمانده در زمين بلندتر و محكمتر از ابنيه آنها بوده و چون مخالفت با اوامر الهى نمودند خداوند دمار از روزگار آن اقوام درآورد و معذب بعذاب‌هاى گوناگون خداوند كه مكرّر ذكر شده از قبيل صاعقه و صيحه و زلزله و غيرها شدند و كسى و چيزى نتوانست مانع از نفوذ اراده الهيه شود و چون خداوند حضرت موسى را با معجزات متواليات كه حجّت واضح بود مبعوث بر اهل مصر فرمود و او نزد فرعون پادشاه آنها و هامان وزيرش و قارون كه گفته‌اند امير لشگر و خزانه دارش بود آمد و ارائه دو معجزه عصا و يد بيضا را فرمود نسبت سحر و دروغ بآنحضرت دادند و چون آنها را دعوت بدين حق فرمود و بقيه معجزات از او آشكار گرديد بعادت ديرين خود كه كشتن فرزندان بنى اسرائيل بود رجوع نمودند و گفتند جوانان اهل‌

جلد 4 صفحه 523

ايمان بآنحضرت را بكشيد كه قوّت مقاومت با ما را پيدا نكند و زنانشان را اسير نمائيد و استخدام كنيد ولى اين حيله‌ها و تدبيرات آنها در مقابل تقديرات الهى مانند نقش بر آب ضايع و باطل گرديد و خداوند آن حضرت را بر فرعونيان بطورى مسلّط فرمود كه موجب عبرت عالميان گشت و شرح آن مكرر ذكر شده و اينكه باز خداوند يادآورى فرموده و از بين احوال امم سابقه تخصيص بذكر داده براى آنستكه يهود در عربستان زياد بودند و اين قضايا را ميدانستند و نقل مينمودند و تصديق ميكردند و مشركين مكه بيشتر ملزم بقبول ميگشتند و آثار اقوام سابقه را هم اگر چه در مسافرتهاى خودشان بشام و يمن مشاهده مينمودند ولى براى بعد عهد بقدر احوال حضرت موسى مؤثّر نبود و من قبلكم بجاى من قبلهم نيز قرائت شده است و بنابر اين التفات از غيبت بخطاب ميباشد.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)


وَ لَقَد أَرسَلنا مُوسي‌ بِآياتِنا وَ سُلطان‌ٍ مُبِين‌ٍ «23»

و ‌هر‌ آينه‌ بتحقيق‌ ‌ما فرستاديم‌ موسي‌ ‌را‌ ‌با‌ آيات‌ ‌ما و معجزه بزرگ‌ آشكارا.

وَ لَقَد أَرسَلنا مُوسي‌ ‌که‌ يكي‌ ‌از‌ انبياء سلف‌ ‌بود‌.

بِآياتِنا ‌که‌ ميفرمايد‌قال‌‌به‌ فِي‌ تِسع‌ِ آيات‌ٍ نمل‌ آيه 12.

وَ سُلطان‌ٍ مُبِين‌ٍ مثل‌ عصا ‌که‌ ثعبان‌ شود و سحر سحره فرعون‌ ‌را‌ ببلعد و يد و بيضاء و بدر ‌ يا ‌ زند دوازده‌ جاده‌ پيدا شود و بسنگ‌ زند دوازده‌ چشمه‌ آب‌ جاري‌ شود.

برگزیده تفسیر نمونه


]

(آیه 23)- به دنبال اشاره‌ای که در آیات قبل پیرامون سرنوشت دردناک اقوام پیشین آمده بود در اینجا به شرح یکی از این ماجراها پرداخته، و انگشت روی داستان موسی و فرعون و هامان و قارون می‌گذارد.

نخست می‌فرماید: «ما موسی را با آیات خود و دلیل روشن فرستادیم ...»

(وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا مُوسی بِآیاتِنا وَ سُلْطانٍ مُبِینٍ).

تعبیر به «آیات» اشاره به «معجزات موسی» و «سلطان مبین» به معنی منطق نیرومند و دلائل دندان شکنی است که موسی در برابر فرعونیان داشت.

به این ترتیب موسی (ع) مأمور بود به ظلم حاکمان بیدادگر، و شیطنت سیاستمداران خائن، و تعدّی ثروتمندان مستکبر پایان دهد و جامعه‌ای بر اساس عدالت و داد از نظر سیاسی و فرهنگی و اقتصادی بسازد.

سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:

تفسیر های فارسی

ترجمه تفسیر المیزان

تفسیر خسروی

تفسیر عاملی

تفسیر جامع

تفسیر های عربی

تفسیر المیزان

تفسیر مجمع البیان

تفسیر نور الثقلین

تفسیر الصافی

تفسیر الکاشف

پانویس

  1. تفسير احسن الحديث، سید علی اکبر قرشی، ج9، ص355

منابع